Ga naar verlanglijst Verlanglijst

Winkelwagen

Je winkelwagen is momenteel leeg

-36 op Spitsbergen: zeilen door het Arctische niemandsland

  • Geplaatst op
  • Door Capt. Deckhand
-36 op Spitsbergen: zeilen door het Arctische niemandsland

copyright @ Martijn Smeets Fotografie


Herfst en winter zijn majestueuze seizoenen om te gaan zeilen voor degenen die de nattigheid en kou durven te overwinnen. Het zeilen in deze seizoenen is echter niet zonder uitdagingen. Floris de Waard is een doorgewinterde zeiler als het gaat om zeilen in de kou en nattigheid. Floris deelt zijn ervaringen en tips & tricks voor kleding tijdens het zeilen in koude omstandigheden met ons en jou. Naast mooie verhalen over zijn ontmoetingen met het wildleven in het weidse land en water van Spitsbergen.

Het begin

Het is april 2017 als Floris de Waard met zijn vriendin en beste vriend naar Spitsbergen zeilt op de Noorderlicht. 

 

Hij treedt in de voetsporen van niemand minder dan Willem Barentsz. Uit de Noordelijke IJszee zag hij op zijn ontdekkingstocht een enorm puntig gebergte opdoemen en noemde het: Spitsbergen. 

 

Met temperaturen van -36 graden Celsius en meer ijsberen dan inwoners is Spitsbergen niet voor iedereen weggelegd. Tussen eindeloze ijsschotsen en fjorden koerst de Noorderlicht af op zijn nieuwe ligplaats. Vanaf daar ontdekt Floris in de zeilende chartervaart met zijn gasten de vele gezichten van Spitsbergen. Strakblauwe lucht, ijzige kou en een kraakhelder poollandschap vormen de achtergrond van een indrukwekkend winteravontuur. 

 

Voordat Floris de gasten kan ontvangen aan boord van de Noorderlicht moet hij eerst de oversteek maken van Noorwegen naar Spitsbergen. Het vaarwater tussen Noord-Noorwegen en Longyearbyen is berucht om zijn heftige golven. 

  

Hoe ging die eerste oversteek?

"Dat stuk dat noemen ze de Devil’s Dance Floor, een stuk vaarwater waar drie stroomrichtingen bij elkaar komen. Daar kunnen enorme hoge golven ontstaan. Zes à zeven meter hoog."

 

Ik was nog nooit naar Spitsbergen gevaren, alleen gevlogen en er in de buurt van geweest op het water. Het weer was zo slecht dat we echt in die Devil’s Dance Floor kwamen. We hebben vijf dagen 24 uur per dag doorgevaren. 

 

Uiteindelijk komen we aan de zuidpunt van Spitsbergen. Dan zie je een aantal zeevogels en dat betekent: land is in de buurt. Overal waren ijsschotsen, het zee-ijs was aan het smelten en door de harde wind waren al die schotsen over het water verspreid. Op die schotsen kun je met gemak een auto parkeren qua grootte. Je moet het zo zien: je vaart zigzaggend tussen alle ijsschotsen die de Fjorden uit drijven. De Noorderlicht is geen ijsklasseschip maar het is wel ijs-verstevigd. Het schip kan dus wel het een en ander hebben. 

 

We voeren naar Longyearbyen en we kwamen in die ijsvelden terecht en dachten ‘dat zal wel normaal zijn’. Nu is het zo dat er bijna geen schip zo vroeg in het jaar op Spitsbergen kwam, in ieder geval niet zo eentje van 47 meter. Dat hadden ze daar niet eerder gezien; dat doe je alleen als je écht gek bent. 

 

 

Varen daar normaal juist alleen hele kleine of veel grotere schepen? 

Er varen daar typisch van die enorme ijsklasseschepen. Dan moet je denken aan van die op kernenergie aangedreven tankers die dwars door het ijs heen gaan. Daar zijn wij als zeilers niks bij. Toen we aankwamen in Longyearbyen knoopten we het schip vast aan de steiger en waren we wel tevreden dat het gelukt was. Het hele dorp kwam kijken. Iedereen wilde echt weten wie die rare mensen waren en wat ze hadden meegemaakt. Er wonen ook echt weinig mensen dus wij hadden - bij wijze van spreken -  ook weer de krant gehaald. 

 

Eenmaal op locatie, konden toen de rondreizen beginnen in Spitsbergen? 

Toen hadden we nog een week voor onderhoud voordat onze eerste gasten kwamen. 

 

De eerste keer bij Spitsbergen zeilen als kapitein, hoe was dat? 

Eigenlijk is de eerste reis die we gemaakt hebben met gasten met stip de mooiste reis die ik ooit gedaan heb. Het was de combinatie van het zee-ijs dat de Fjorden dicht had gemaakt en de pittige kou van -36 graden. We hebben geen autopilot en geen stuurhut dus als je vaart sta je gewoon buiten. 

 

"Het was bitter en bar koud maar omdat die fjorden nog vol ijs zaten zagen we extreem veel ijsberen."

 

Die ijsberen zijn beetje geelwit, gebroken wit dus die steken goed af bij dat hagelwitte ijs waar ze gingen jagen op robben. Ik heb nog nooit zoveel ijsberen bij elkaar gezien als in die hele week. Met een ontzettend leuke eerste groep mensen hebben we echt een fantastische eerste week gevaren.

 

 copyright @ Martijn Smeets Fotografie

 

Hoe bereid je je voor op -36 °?

De eerste keer dat ik er met het vliegtuig heen ging zei de toenmalige eigenaar van de Noorderlicht: ‘Floris, je moet wel even wat warme kleren meenemen.’ 

Ik had even gegoogeld en toen heb ik de meest belachelijk dure zeiljas ter wereld gekocht, speciaal voor extreme kou tot -30 °. Ik die jas meenemen, heb ik ‘m één keer aangehad in die vijf jaar dat ik op Spitsbergen heb gevaren. Die jas was zó warm dat het gewoon overdreven was. 

 

Waar let je nu op bij het kopen van warme zeilkleding? 

Ik werk best hard op het schip en de warmte die je daarmee creëert komt er gewoon bij. Die warmte moet je goed proberen te behouden in de kledij. De basislaag is het belangrijkst. Na je ondergoed komt een thermoshirt en thermo-ondergoed. Daaroverheen komt een wollen laag, dus een wollen trui aan is het beste. Vooral geen spijkerbroek. Waarom dat precies zo is, dat weet ik niet. 

 

nohaca: Floris heeft gelijk, denim is in basis bewerkt katoen. Katoen neemt en houd relatief veel vocht vast. Dit maakt denim ongeschikt als basis of midden laag.

 

Je moet laagjes opbouwen;  daarmee hergebruik je de warmte die je lichaam uitstraalt. Over die basislagen droeg ik eigenlijk een vrij standaard zeiljas en zeilbroek. 

 

Eén ding is wel echt heel belangrijk qua jas: je moet letten op de voering. Voor extra warmte moet er zo’n geweven binnenlaag inzitten. Je wilt een jas met een soort gaasje erin want dat gaasje is weer een laagje erbij. Daarmee creëer je dat je niet meteen je trui onder je jas hebt zitten want er zit nog een laag tussen. Ik kies nooit meer speciale pooldingen, het zijn gewoon m’n werkkleren en ik moet het goed kunnen gebruiken. Je hoeft er niet fancy uit te zien. 

 

nohaca: Er zijn verschillende manieren en materialen waarmee een waterdichte jassen gemaakt kunnen worden. Ademende en waterdichte membranen zorgen ervoor dat je niet nat word van de regen en dat bijvoorbeeld zweet wel kan verdampen. Het membraan word beschermd door een voering. Als de voering is verlijmd aan het membraan spreek je van een drielaags membraan en als de voering "loszit" is het een tweelaags systeem. Een drielaags systeem is warmer maar ook stugger. een tweelaags systeem is soepeler (bewegingsvrijheid) en is zeer geschikt voor het gebruikelijke Nederlandse en Belgisch weer, ook in de winter.

 

Een waterdichte laag aan de buitenkant van de jas is natuurlijk de basis. Dat werkt top. Het slijt alleen met verbruik, of dat nou een jas van € 500 of € 1.500 euro is. Je verbruikt het laagje dus op een gegeven moment is dat gewoon een vervanging toe. 

 

Wat draag je verder nog tegen de kou?

Ik draag gewoon een standaard muts maar het beste is een muts van merinowol. Goed schoeisel is ook belangrijk. Schoenen beschermen natuurlijk je voeten en die zijn - net zoals je vingertoppen - het laatste punt van je adersysteem. Je moet daar een koubuffer hebben. Hoe dichter je bij de kou staat, hoe meer die kou door je lichaam heen beweegt. Schoenen die voor zo’n buffer kunnen zorgen zijn bijvoorbeeld zeillaarzen met  hele dikke – bijna plateau – zolen, of goede bergschoenen. 

 

Meerdere paren goede handschoenen zijn essentieel. Ook moet je echt meerdere mutsen en meerdere sokken van wol bij je hebben, zodat je kan wisselen. Dit is belangrijk omdat je door de meerdere lagen kleding gaat transpireren. Hierdoor kan je frostbite krijgen: je ledematen raken dan bevroren. Dat heb ik zelf ook gehad. 

 

Wow, wat is jouw ervaring met frostbite?

Ik heb aan twee tenen geen gevoel meer, dat gaat nooit meer terugkomen. Frostbite is het verschijnsel waarbij je ledematen bevriezen en daardoor een zenuw zich terugtrekt. Dat is heel gevaarlijk want je hebt het niet in de gaten. Ik voelde niet dat ik mijn sokken snel even moest verwisselen. Daar heb ik van geleerd, dat doe ik nu drie keer per dag. Ik had het pas een paar dagen later door. 

 

"Ik deed mijn sokken uit en zag dat mijn tenen roze met paarse stippen waren."

 

In Spitsbergen ben je verplicht om met een gids te varen omdat daar ijsberen zijn, je kan niet als een soort cowboy daar aan komen. Ik vroeg aan die gids: ‘Wil jij even naar mijn tenen kijken?’ Ze keek en ze opende haar ogen zo groot als ik nog nooit gezien had. Ze ging meteen warme lucht erop blazen maar dat was al te laat. Twee van mijn tenen zijn nog steeds gevoelloos. Frostbite kan je het snelst krijgen in je vingertoppen, neus en tenen. Je armen hebben meer circulatie dus daar zal het minder snel gebeuren. 

 

Daarom heb ik dus sowieso drie paar handschoenen bij me. Ik kocht altijd motorhandschoenen want die zijn weer- en windbestendig en als je een stuk touw in je handen hebt zijn ze niet meteen kapot. 

 

Wat zijn de dingen die je het meest zijn bijgebleven van die reis?

Wat echt heel mooi is, is het landschap en de natuur. Spitsbergen komt aan zijn naam door de plek waar je Spitsbergen kan binnenkomen aan het noordwestpunt. Die hele typische puntige bergen maakt dat Willem Barentsz het Spitsbergen heeft genoemd. Als hij Spitsbergen van een andere richting had benaderd had het nooit zo geheten.  

 

copyright @ Martijn Smeets Fotografie

 

De enige manier hoe je Spitsbergen echt kan zien is per schip. Het is allemaal een groot nationaal park. De mensen gaan per schip een rondje Spitsbergen doen en gaan dan aan land om de archeologie van de walvisvaarders te zien. De dieren zijn natuurlijk heel populair: iedereen wil een ijsbeer zien. Het uitzicht vanuit het schip op de rotsformaties is spectaculair. 

 

Het is fenomenaal om bij een gletsjer te zijn maar je moet echt vanaf een bepaalde afstand kijken. De brokstukken die afbreken kunnen zo groot als een auto zijn en 50 meter verderop pas in het water komen. Het is ongelooflijk gevaarlijk maar heel indrukwekkend. 

 

Wat ook heel bijzonder is, is wanneer de gasten slapen en je ligt voor anker overnacht. De bemanning heeft ankerwacht dus die houden de positie van het schip in de gaten zodat het schip niet van het anker slaat. 

 

"Het hele schip is stil en vervolgens hoor je een soort gezang alsof er zeemeerminnen in het water aan het zingen zijn."

 

Dat is de baardrob, hij fluit of zingt een beetje. Zo’n schip is een klankkast waarin het geluid versterkt wordt, net als in een gitaar. Jij bevindt je daar middenin dus je hoort het veel luider. Een mooiere manier om in slaap te vallen is er niet. Als je dan weer wakker wordt en je ligt met het schip in zo’n fjord, dan schijnt de weerkaatsing van de ochtendzon tegen de bergen zo je cabine in. Dat gevoelsmoment is moeilijk te evenaren. 

 

Wanneer kan je het beste naar Spitsbergen reizen?

Je kan in Spitsbergen het beste varen van eind april tot eind september, dan heb je het lichtseizoen. In mei en juni is de zon altijd boven de horizon; het wordt dan gewoon niet donker. 

 

"Vanaf begin november tot eind januari is het dark season, de zon komt dan helemaal niet meer op."

 

Het voorjaar is mijn favoriet: april, mei en misschien juni. Dan heb je Spitsbergen voor mij op zijn puurst: alles wit, alles echt koud. Daarna verdwijnen er ook wel grote stukken sneeuw. Ik heb het wel eens vijf graden boven nul gezien. Die witte toplaag is dan gewoon modder geworden. 

 

Ben je er ook geweest in die donkere tijd?

Ik heb er wel eens in die tijd gevaren maar dat was gevaarlijk. Er is dan geen zon en in de avonden is er snel nachtvorst. Het ijs groeit snel, het kan zomaar gebeuren dat je wakker wordt en vast zit in het ijs. Dus dat is niet zo’n onschuldig nachtvorstje als wij kennen. Ook moet je in het donker om alle ijsschotsen heen zien te manoeuvreren, dat is gevaarlijk. 

 

 

Hoe ziet zo’n reis eruit? Met wie zijn jullie aan boord en hoe gaat het in zijn werk

We zijn met twintig gasten en vijf bemanningsleden: de kapitein, de eerste stuurman, de tweede stuurman, de scheepskok en de gids. De gids weet de regels en hoe een geweer te gebruiken. Dat kan niet zomaar iedereen. Het opstappunt voor de gasten is Longyearbyen en ze blijven zeven dagen aan boord in het voorjaar. Per dag maken we twee tot drie landingen waarbij we voor anker gaan om de gasten aan land te brengen met de tender. 

 

In de zomer worden een aantal reizen gedaan waarin je heel Spitsbergen rondvaart. Dat is veertien tot zestien dagen. Sommige passages zijn pas vanaf juni of juli toegankelijk.

 

Spitsbergen staat bekend om een permanent hoge drukgebied wat erboven ligt, daardoor is het weer vaak best mild. Skiweer bij wijze van. Elke avond lig je in van die pittoreske haventjes, het is elke dag Kerstmis.  

 

 

Wat kan je er nog meer zien, naast ijsberen en fjorden? 

Het is echt een hele bijzondere reis. Je kan ook die oude mijnstadjes zien zoals Barentszburg en Pyramiden. De leefbaarheid van die dorpjes is flink afgenomen en er wordt niet concreet steenkool geworden maar door de kou is alles onaantastbaar gebleven. De traanolieketels van de walvisvaarders uit 1600 zijn er nog. Omdat het droog is en zo koud rot het allemaal niet weg. 

 

Sowieso is het een hele pure plaats. Je mag niet wonen op Spitsbergen: je mag er alleen verblijven. Er verblijven rond de 3000 mensen en die zijn verdeeld over de 4 dorpen. Spitsbergen heeft een beheerder en wordt nu beheerd door Noorwegen, maar het is dus niet ván Noorwegen. Het is een niemandsland en je mag komen en gaan als je je aan de regels houdt (en dus een gids bij je hebt). Er loopt ook geen politie maar een soort sheriff. Je krijgt te maken met Sysselmannen, zo worden ze genoemd. Die houden de mensen die er wonen, de toeristen en de schepen in de gaten om zo te zorgen dat iedereen zich aan de regels houdt. Als jij je daar niet aan houdt kan er een boete worden opgelegd of kan je het land uit gezet worden. 

 

Wat ook bijzonder is, is the Seed Vault. Er is een oude mijnschacht waar een zaadopslag is in gemaakt. Alle zaden ter wereld worden op Spitsbergen bewaard. Een tomatenplant, alles wat je kan bedenken ligt daar opgeslagen. Door het koude klimaat kunnen ze niet ontkiemen dus ze liggen daar veilig voor de toekomst. Stel er sterft een plant uit, dan heeft Spitsbergen een reserve. 

 

 

 

Spitsbergen is een geweldige plek om sterren en planeten te bekijken onder een telescoop. Omdat het 24 uur per dag donker is tijdens de dark days en er weinig wolken zijn is het bij uitstek geschikt voor onderzoek. Je hebt bijna nergens zo weinig lichtvervuiling als daar. 

 

De drie bergen die identiek zijn in vorm en hoogte – toepasselijk genaamd de Trei Kroner - wil je ook niet missen. 

 

Ook de walvissen zijn spectaculair. De witte Beluga walvissen kunnen vrij schuw zijn maar zijn in grote aantallen te zien in juni en juli. Je kunt dan bijna niet meer om ze heen varen. 

 

Zelf heb ik eens meegemaakt dat we aan de oostzijde van Spitsbergen voeren en dat er opeens een groep van tweehonderd blauwe vinvissen zwom. Één blauwe vinvis kan wel twintig meter lang zijn. Ik heb nog nooit zoiets moois gezien.

 

"En dan te bedenken dat het helemaal niet zo ver is: 1691 nm vanaf de haven van Rotterdam."

Wij slaan cookies op om onze website te verbeteren. Is dat akkoord? Ja Nee Meer over cookies »